KURBAN BAYRAMI VE KURBAN
Kurban, yaklaþma (Tanrý’ya yakýn olma) anlamýna gelir. Hz. Ýbrahim’in oðlu Ýsmail’i kurban etmek istemi de kendi varlýðýný (cüz’iliðini) Tanrý varlýðýnda (külliyet’te) eritmesi ve böylece, tümüyle tanrýya eriþmek isteðidir. Gerçekte, Hz. Ýbrahim vücudu yok etmeden de Tanrý’ya varýlacaðýný anladý. Böylece oðlunu ve kendini yok etmekten çekinip, elde ettiði bu gerçek kavuþma uðruna maddi bir kurban (koç) adadý ki, günümüze deðin gelen kurban kesmenin kökü buraya dayanýr. Ehlibeyt yoluna can ve baþlarýný adayan Aleviler, cesedi terk etmeden gerçeðe ulaþtýklarýnda (Hakk’a eriþtiklerinden) dolayý, bu uðurda bir “Kurban” kesmeyi ödev bilirler.
Kurbanýn pek çok sosyal ve ekonomik faydalarý vardýr. Dinimizce zengin sayýlan kimseye Kurban Bayramý’nda kurban kesmek vaciptir. Alevilikte ise, matem orucunda, cemlerde, musahiplik töreninde, Hýzýr orucunda, Abdal Musa törenlerinde de kurban kesilir. Anadolu’nun her yanýna daðýlmýþ Süceattin Veli, Hýdýr Abdal, Düzgün Baba, derviþ Cemal, sarý Saltuk gibi büyük Alevi ulularýnýn bulunduklarý yerlerde de kurbanlar, adaklar kesilir. Halkýmýzýn Kurbana olan inancý oldukça güçlüdür. Günümüzde de Þahkulu Sultan, Karaca Ahmed, Hýdýr Abdal, Hacý bektaþ dergahlarýnda kurbanlar kesilmekte, bu kurban etleriyle yapýlan lokmalar çok sayýda yurttaþýmýz tarafýndan yenilmektedir.
KURBANLARIMIZ, LOKMALARIMIZ ONÝKÝ ÝMAM DERGAHINDA KABUL OLSUN. ALLAH, ALLAH...
KURBANIN TARÝHÇESÝ
Kurban Bayramýnda kurban kesilmesi geleneði Hicret’in onuncu yýlý (Zihicce ayýnda) ve Hz. Muhammed’in Veda Haccý sýrasýnda, Hak uðruna kurban kesmekle baþlamýþtýr. “Hz. Peygamber efendimizin kurbanlýk develeri 100 tane idi. Bunlarýn 63 tanesi bizzat kendisi tarafýndan 37 tanesi de Hz. Ali’nin eliyle kesilmesi, peygamberlik hayatýnýn son bulunduðuna iþaret sayýlmýþtýr. ” (M. Ýbadet Tarihi, Tahir-ül Mevlevi, sh. 232, Ýst. 1963) Musevi, Hýristiyan ve Ýslam dininde kurbana esas teþkil eden kutsal metinlerin bildirdikleri Hz. Ýbrahim ile ilgili olan olay ise þöyledir:
Ýbrahim Peygamber, rüyada aldýðý vahyi yerine getirmek üzere oðlu Ýsmail’i (ki bu dinsel olayda Musevi ve Hýristiyan inancýnýn farký hatta birçok Ýslam bilginlerinin Kuran’daki bu konuyla ilgili yorumlarý, Ýsmail yerine Ýshak’ýn) kuzu gibi teslim olmasý anýnda onun yerine kurban edilmek üzere gökyüzünden bir koç indirilir. Kuran’da, kurban kesme eylemine “zebh” denir.
BAYRAMIN ÖZELLÝÐÝ, TAÞIDIÐI ANLAM
Bayram, sevinç ve neþe anlamýna gelir. Bayram günlerinde, dini görgü ve gelenek olarak yerine getirilen ahlaki ve sosyal davranýþlar belirli ve etkili bir hal alýr. Büyükler ve yakýnlar ziyaret edilir, saygýyla elleri öpülür. Karþýlýklý olarak ziyaretler ve kutlamalar, toplumdaki yakýnlýk ve baðlýlýk gibi esaslarý güçlendirmekle birlikte kiþide sosyal duygular iþler. Bencilliðin veya yalnýzlýðýn doðurduðu kötü davranýþlara kalkan olur. Kurban Bayramý hepimiz için kutlu olsun!..
KURBANDA DÝNSEL MOTÝF
Hz. Ýbrahim’in oðlunu (Ýsmail ya da Ýshak’ý) kurban etme olayýndaki dinsel motif ile; Hakk’a baðlýlýðýn ve O’na karþý yapýlan özveri hareketlerinin pekiþtirerek ve ispat edilerek iþleniþi görülür. Bu ödev ile, Tanrý’nýn baðýþladýðý nimetlere, evlada sahip oluþun bir teþekkürü yerine getirilmiþ olur. Ayný zamanda bir takým belalardan korunmaya yöneltilen ve sevap sayýlan bir hareket olduðu kadar, ahlaki ve sosyal davranýþýn belirtisi de görülür. Bununla kiþisel tasarruf yerine özveri duygusuyla halkýn iyiliðine býrakmýþ olur.
ALEVÝ - BEKTAÞÝ YOLUNDA KURBAN HÝZMETÝ
Alevi-Bektaþi süreðinde “kurban kesmek” yerine “kurban týðlamak” deyimi kullanýlýr. Zira Alevi inancýnda
kurban kutsaldýr ve çok önemli bir ödevdir. Aleviler, þu anýlan günlerde kurban keserler : Kurban Bayramý kurbaný, Muharrem ayý (Aþure-Matem) kurbaný, Nevruz Bayramý kurbaný, Hýzýr Orucu kurbaný (13-14-15 Þubat günleri), musahiplik töreni kurbaný Abdal Musa Sultan kurbaný, görgü cemlerinde tercüman kurbaný ve adak kurbaný...
Önce “tekbir” ve “dua” okunur, sonra kurban týðlanýr. Dede ya da görevli önce þu tercemaný ve tekbiri okur:
“Bismi Þah, Allah... Allah...
Ferman-ý Celil, Kurban-ý Halil Dem-i Cebrail, Caný Ýsmail... Allahü Ekber, Allahü Ekber, Allahü Ekber, La Ýlahe Ýllallahü vallahü Ekber.
Allahü Ekber ve Lillah-il hamd (3 kez okunur).
La feta illa Ali la seyfe illa Zülfikar
Nasrün minallahi ve fethün karib. Ve beþþir-il-müminine Ya Muhammed, Ya Ali. Pirimiz, üstadýmýz,
Hacý Bektaþý Veli
Bismillahi Tekbir, Allahü Ekber”
Bu terceman ve tekbir okunup bitince, görevli kurbaný týðlar, sonra þu dua okunur: Allah... Allah... Hak, Muhammed, Ali kurbanlarýmýzý ulu dergahýnda kabul eyleye. Her tüyüne bin bir sevap yazýla. Kazalarý, belalarý defetmiþ ola, Kurban sahipleri kurbanlarýndan þefaat bula. Gerçeðe hü... ”
(Cem Vakfýndan alýnmýþtýr)
