ANADOLU SELÇUKLU DEVLETININ YIKILIÞINDAN SONRA DOGU ANADOLU'DA EREDNA DEVLETI

Mogollar 'ýn etkisiyle 1308 yýlýnda tarihe karýþan Selçuklu devletinin

yerinde çeþitli beylikler kuruldu. Bu beylikler, iç iþlerinde serbest olmakla

beraber genelde Mogollar'ýn Ilhanlý hanlýgýna baglý idiler. Ancak, iç

Anadolu'nun bazý illeri ile Dogu ve Güneydogu Anadolu'da Malatya, Sivas,

Elazýg, Diyarbakýr, Mardin , Siirt, Urfa illeri dogrudan dogruya ilhanlýlar'ýn

egemenligi altýna girdiler.

Ilhanlýlar da 1344 de çokünce, Anadolu'daki beylikler, bagýmsýzlýklarýn ilan

etmiþlerdi. Bu arada iç ve dogu Anadolu'nun büyük bir kýsmý da ilhanlý

valisi ERDEM Bey'in elinde geçerek buralarda bir Eredna devleti kurulmuþtur.

Eredna Bey, aslen Alevi bir Türk olup uygur soyundandýr.

1327-1380 yýllarý arasýnda hükümet eden Eredna (ERTENA) devletinin

sýnýrlarý Erzurum'dan Kayseri'ye Samsun'dan Malatya'ya kadar olan sahalarý

kapsýyor. Kemluklular'ýn baskýsý sonucu 1338-1343 yýllarý arasýnda 5 yýl

Kemluklar'a tabi olmuþ, daha sonra bagýmsýzlýklarýný kazanmýþlardýr.

Daha sonraki yýllarda Ertena soyunun Barak Bey'in oglu Mutaharten 29 yýl

Erzincan beyligini yapmýþ ve Timur ile Osmanlý Hükümdarý Bayezit

çekiþmesinde Alevilik benimsedigi için Timur tarafýný tutmuþtur. Zamanla

bu beylige baglý diger illerin ayrýlmasýnda sonra yönetime baglý olarak yalnýz

Erzincan ile Tunceli kalmýþtýr.

Anadolu genel valilerinin en kudretlisi Ilhaniler'in Beylerbeyi, yaný umum

ordular kumandaný olan Emir Çoban oglu Demirtaþ'tý. Demirtaþ'tan sonra

Anadolu'da Ilhaniler adýna vali olarak Eredna adýnda bir emir kaldý.

Bu, mevcut durum geregi beyliklere karþý bir harekette bulunmayarak dahildeki

yönetimi düzelterek adaleti getirdi ve halký memnun etti. 1335 de Ilhanlý

hükümdarý Ebu Sait Bahadýr Han'ýn evlat býrakmadan vefatý üzerine Hülagü

evlatlarý Hükümet kurmaya çalýþtý ve tehlikelere karþý bazen Memluk

sultanlarýnýn yardýmýný isteyerek merkezi Sivas olmak üzere bir devlet kurmaya

baþardý.

Eredna devleti, dogu'daki Þii, Alevi Türkmenler'in merkezini oluþturuyordu.

Dogu'daki oymaklarýn (Erzincan, Tunceli, Elazýg, Malatya) pek çogu bu

zamanda Erdena hükümdarlarý tarafýndan "Horosanlý Babalar'a" ve dedelere

baglanmýþtý. Tunceli'nin Danzýg bucagýnda oturan "Lolan Oymagý", "Hormekler",

"Balabanlar" ve "Abdalanlar" Miladi 1336 lý yýllarda Alaettin'i Ertena tarafýndan

mürþitligi tasdik edilen Horasanlý Hacý Kureys Baba'ya baglanmýþtýr.

Mogol baskýsýnýn Anadolu'dan kalkmasý üzerine Eredna devletine paralel olarak

19 beylik Selçuklu mirasýna konmuþtur. Bunlardan Kutluþahlar (1340-1393)

Amasya ve Dulkadirogullarý (1337-1522) Elbistan, Maraþ, Kayseri, Elazýg, Antep,

Malatya olmak üzere Dogu Anadolu topraklarý üzerinde yer alýr. Diger 17 beylik ise

Batý Anadolu'da kurulmuþtur.